„Nie ma kaleki, jest człowiek” motto życiowe Marii Grzegorzewskiej, patronki 2022 roku. Profesor Maria Grzegorzewska była , wybitną uczoną, tyflopedagogiem, tyflopsychologiem , działaczką społeczną, twórczynią i popularyzatorką pedagogiki specjalnej oraz szkolnictwa specjalnego w Polsce.
W 1922 r. założyła Instytut Pedagogiki Specjalnej, uczelnię przygotowującą kadry do pracy z osobami niepełnosprawnymi. W 1976 zmieniono nazwę i przekształcono Instytut w Akademię Pedagogiki Specjalnej. W tym roku obchodzimy 100. rocznicę utworzenia Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.
Jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, tworząc jej podstawy.
Opracowała oryginalną metodę nauczania – “metodę ośrodków pracy”, która jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo “Szkoła Specjalna”. Główne jej publikacje to: „Psychologia niewidomych”, „Listy do młodego nauczyciela”, „Pedagogika lecznicza”, skrypt wykładów”, „Głuchociemni”, „Psychologia niewidomych”, „Analiza zjawiska kompensacji u głuchych i niewidomych”.
W Czytelni PBW w Krośnie możecie zobaczyć ekspozycję poświęconą Profesor Marii Grzegorzewskiej
100. Rocznica Powstania Instytutu Pedagogiki Specjalnej (Maria Grzegorzewska)– wykaz materiałów prezentowanych na wystawie.
1. Dziecko w koncepcjach pedagogicznych Marii Grzegorzewskiej i Janusza Korczaka / pod red. Józefy Bałachowicz. - Warszawa : Akademia Pedagogiki Specjalnej, 2012.
Sygn.: M 134327
2. Iloraz inteligencji w skali Binet'a i jego znaczenie diagnostyczne : (przegląd sprawozdawczo-krytyczny) / M. Grzegorzewska. - Warszawa : Sekcja Szk. Spec. Zw. Polsk. Naucz. Szk. Powsz., 1925.
Sygn.: M 6149/B
3. Maria Grzegorzewska : materiały z sesji naukowej - 7. 11. 1969 r / pod. red. J. Doroszewskiej, M. Falskiego, R. Wroczyńskiego. - Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1972.
Sygn.: M 23683
4. Maria Grzegorzewska - pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych : praca zbiorowa / Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995
Sygn.: M 107471
5. Niektóre metody i techniki pracy pedagoga specjalnego / red. Urszula Eckert. - Warszawa : Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 1994
Sygn.: M 106485
6. Pedagogika specjalna - kontynuacja tradycji dla przyszłości / pod red. Kazimierza Jacka Zabłockiego i Danuty Gorajewskiej. - Warszawa : Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 2004.
Sygn.: M 119714
7. Pedagogika specjalna w Polsce : wybrane zagadnienia z przeszłości i współczesności oraz tendencje rozwoju / red. Urszula Eckert, Karol Poznański. - Warszawa : Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 1992.Sygn.: M 103529
8. Setna rocznica urodzin Marii Grzegorzewskiej i 40-lecie szkolnictwa specjalnego w Rymanowie Zdroju : materiały z sesji popularnonaukowej w Rymanowie Zdroju (13 października 1988 r.). - Krosno : Wojewódzka Rada Postępu Pedagogicznego : Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, 1988/89.
Sygn.: M 97616
9. Setna rocznica urodzin Marii Grzegorzewskiej : materiały z sesji naukowej / pod red. Marianny Ruka ; Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego. Instytut Kształcenia Nauczycieli. - Warszawa : Instytut Kształcenia Nauczycieli, 1989.
Sygn.: M 96192
10. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej / Zofia Sękowska. - Warszawa : Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 1998.
Sygn.: Cz 111510
11. Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej / wybór i oprac. Urszula Eckert, Maria Gawarecka. - Warszawa : Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 1989.
Sygn. M 97642
12. Wybór pism / Maria Grzegorzewska. - Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
Sygn.: M 10073
Artykuły z czasopism:
1. "Dziecko w koncepcjach pedagogicznych M. Grzegorzewskiej i J. Korczaka" tematem konferencji / Małgorzata Kwiatkowska-Góralczyk. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 2012, nr 8, s. 55-57.
// Przegląd Historyczno-Oświatowy 2021, nr 1-2, s. 7-28.
2. Edouard Seguin i Maria Grzegorzewska - przyczynek do analizy osobowości kreatywnego pedagoga specjalnego / Tomasz Fetzki / Szkoła Specjalna 2012, nr 5, s. 325-332.
3. Edukacja zintegrowana na przestrzeni wieków / Jolanta Karbowniczek.
4. Inspiracje i źródła aktywności pedagogicznej Marii Grzegorzewskiej / Renata Olszowiec //W: Opieka i wychowanie - tradycja i problemy współczesne Kraków : "Impuls", 2009 S. 117-124.
5. Istota samokształcenia w zawodzie nauczycielskim w poglądach pedagogicznych Marii Grzegorzewskiej / Jacek Kulbaka. // Szkoła Specjalna 2012, nr 5, s. 333-342, bibliogr.
6. Koncepcja kształcenia nauczycieli - wychowawców szkolnictwa specjalnego : trwałość i zmiana / Grażyna Dryżałowska. // Kwartalnik Pedagogiczny 2014, nr 4, s. 97-106
7. Kreatywność w edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w ujęciu profesor Marii Grzegorzewskiej / Marianna Marek-Ruka.// Szkoła Specjalna 2017, nr 4, s. 245-250.
8. Kształcenie specjalne w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce : twórczynie pedagogiki specjalnej / Jacek Kulbaka.. // Forum Pedagogiczne 2019, nr 1, s. 57-75.
9. Maria Grzegorzewska - człowiek i dzieło / Ewa Tomasik.// Przegląd Historyczno-Oświatowy 2009, nr 1/2, s. 224-230.
10. Maria Grzegorzewska - twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce / Anna Hryniewicka / Szkoła Specjalna 2018, nr 1, s. 5-11.
11. Maria Grzegorzewska (1888-1967) - człowiek, pedagog, humanista / Małgorzata Siadaczka.// Niepełnosprawność i Rehabilitacja 2016, nr 2, s. 74-79.
12. Paradygmaty pedeutologiczne w świetle poglądów Marii Grzegorzewskiej / Katarzyna Plutecka.
// Przegląd Historyczno-Oświatowy 2017, nr 1-2, s. 103-114.
13. Poglądy Marii Grzegorzewskiej na temat kształcenia dzieci z wadą słuchu / Beata Jackiewicz.// Szkoła Specjalna 2010, nr 5, s. 325-333, bibliogr..
14. Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej "O tym, na czym polega geniusz dobroci". Cz. 1 / Anna Hryniewicka. // Szkoła Specjalna 2014, nr 1, s. 68-72.
15. Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej "O tym, na czym polega geniusz dobroci". Cz. 2, Działalność organizacyjna i dydaktyczna w Polsce / Anna Hryniewicka. // Szkoła Specjalna 2014, nr 2, s. 151-156.
16. Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej "O tym, na czym polega geniusz dobroci". Cz. 3, Działalność organizacyjna i dydaktyczna w Polsce (cd.) / Anna Hryniewicka.// Szkoła Specjalna 2014, nr 3, s. 227-235.
17. Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej "O tym, na czym polega geniusz dobroci". Cz. 4, Działalność naukowa i publicystyczna / Anna Hryniewicka. // Szkoła Specjalna 2014, nr 4, s. 302-311.
18. Wkład Marii Grzegorzewskiej w rozwój pedagogiki specjalnej "O tym, na czym polega geniusz dobroci". Cz. 5, Obraz Marii Grzegorzewskiej w oczach współczesnych / Anna Hryniewicka.// Szkoła Specjalna 2014, nr 5, s. 379-389.
