Pokojowa Nagroda Nobla – najważniejsze międzynarodowe wyróżnienie

Przemyśl

Nagrody Nobla przyznawane są od 1901 roku w dziedzinie chemii, fizyki, medycyny lub fizjologii i literatury; Pokojową Nagrodę Nobla przyznaje się  tym, którzy w ocenie Norweskiego Komitetu  Noblowskiego wykonali “najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji lub redukcji stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”.

Alfred Nobel, szwedzki wynalazca i przemysłowiec, ustanowił swym testamentem w 1895 roku nagrody nazwane od jego nazwiska. Przeznaczył na nie  94 proc. wszystkich swych aktywów. W roku 2012 kapitał nagród noblowskich wart był 337 mln euro.

Nobel nie wyjaśnił w swoim testamencie, dlaczego ustanowił nagrodę za działalność na rzecz pokoju. Według Norweskiego Komitetu Noblowskiego na jego światopogląd i ostateczne decyzje miała wielki wpływ przyjaźń z hrabiną Berthą Kinsky von Chinic und Tettau, która była pacyfistką i jej poglądy wpłynęły w znacznym stopniu  na Alfreda  Nobla.

Niektórzy naukowcy nieco inaczej tłumaczą  decyzję  Nobla   o ustanowieniu nagrody pokojowej. W 1888 roku brat Alfreda, Ludvig Nobel zmarł  w Cannes i francuski dziennik, pomyliwszy go z bratem, opublikował artykuł pod tytułem “Zmarł handlarz śmierci”. Dalej autor tekstu napisał: “Dr Alfred Nobel, który wzbogacił się wynajdując sposoby zabijania ludzi szybciej,   niż kiedykolwiek wcześniej, zmarł wczoraj”.

Alfred Nobel miał być wstrząśnięty takim podsumowaniem jego osiągnięć i miał postanowić, że zostanie zapamiętany  w inny sposób.

Znaczna fortuna przyszłego twórcy nagrody pokojowej miała przede wszystkim  źródła w 350 patentach przyznanych mu za liczne wynalazki, w tym dynamit, ale też była pochodną udanych inwestycji w  przedsięwzięcia jego braci Ludviga i Roberta, którzy eksploatowali złoża ropy u wybrzeży Morza Kaspijskiego. Nobel założył też 90 fabryk broni.

Pokojowa Nagroda Nobla, ze względu na polityczne konotacje wyborów, których dokonuje norweski Komitet Noblowski, bywa przedmiotem kontrowersji. Ponadto, w odróżnieniu od noblowskich wyróżnień przyznawanych w innych kategoriach, Nagroda Pokojowa przyznawana jest jako zachęta do kontynuowania wysiłków, czy też polityki na rzecz pokoju.

Wiele Pokojowych Nagród  Nobla, zwłaszcza przyznanych politykom, było źródłem dyskusji, między innymi wyróżnienia dla Icchaka Rabina, Szimona Peresa, Jasera Arafata, Henry’ego Kissingera, Ala Gore’a, czy też dla prezydenta USA Baracka Obamy. Krytykowano też nieprzyznanie nagród takim osobom jak Eleanora Roosevelt, Vaclav Havel, Jan Paweł II, Irena Sendler, czy Mahatma Gandhi.

Pokojowa Nagroda Nobla jest jedynym noblowskim wyróżnieniem wręczanym w Oslo  10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Nie jest do końca jasne, dlaczego jej fundator zażądał, aby ta właśnie nagroda była wręczana w Norwegii. Według Komitetu Noblowskiego Alfred Nobel dokonał  takiego wyboru, ponieważ Norwegia nie miała, w odróżnieniu od Szwecji, tradycji militarystycznych, a ponadto pod koniec XIX wieku norweski parlament zaangażował się w wysiłki na rzecz rozwiązywania międzynarodowych konfliktów poprzez mediacje i arbitraż w ramach działań Unii Międzyparlamentarnej, skupiającej deputowanych z wszystkich demokracji parlamentarnych.

Działalność pokojowa to zawsze aktualny temat do omawiania z młodzieżą podczas zajęć we wszystkich typach szkół. Wpisuje się w priorytet Ministra Edukacji Narodowej, dotyczący kształtowania postaw i respektowania norm społecznych.

W prezentacji PowerPoint przedstawiono wybrane osoby i organizacje, które mogą  poszczycić się tą prestiżową  Nagrodą.
W załącznikach materiały do wykorzystania na lekcjach. Link odsyła do scenariuszy zajęć, poświęconych Lechowi Wałęsie i obradom Okrągłego Stołu. Skany zawierają scenariusze zajęć dotyczące innych laureatów, m.in. Matki Teresy z Kalkuty oraz Malali Yousafzai.
 

Autor: Lucyna Zabrońska