Spotkanie oddziałów niemieckich i sowieckich w okolicy Stryja, 20. IX. 1939 r. Źródło ipn.gov.pl
17 września 1939 o godzinie 4.00 rano wojska sowieckie Frontów Białoruskiego i Ukraińskiego w sile około 1 miliona żołnierzy przekroczyły wschodnie granice Polski, łamiąc postanowienia paktu o nieagresji (1932), umowy wynikającej z przynależności do Ligi Narodów oraz realizując ustalenia tajnego porozumienia z Hitlerem (pakt Ribbentrop- Mołotow), które przewidywało wspólną agresję na Rzeczpospolitą, zajęcie i podział jej terytorium oraz faktyczną likwidację państwa polskiego. III Rzesza i ZSRR na przestrzeni nieco ponad 2 tygodni zapoczątkowały w ten sposób wybuch II wojny światowej.
Agresja radziecka na Polskę nastąpiła w chwili, gdy toczyła się bitwa nad Bzurą, broniły się Warszawa, Lwów, Modlin oraz Hel, a dowództwo wojsk polskich podejmowało próby organizacji obrony na tzw. przedmościu rumuńskim. Wobec szybkich postępów wojsk sowieckiego Frontu Ukraińskiego organizacja obrony stała się niemożliwa.
Armia Czerwona uderzyła na Polskę na całej długości wschodniej granicy II RP (ponad 1400 km). Inwazję poprzedziło szczegółowe wywiadowcze rozpoznanie potencjału militarnego polskich sił wojskowych i przygotowanie zakrojonych na szeroką skalę aresztowań polskiej elity państwowej. Atak został przeprowadzony z ogromną siłą na dwóch frontach. Polakom, zacięcie zmagającym się od 1 września z armią III Rzeszy, został wbity nóż w plecy.
Przed samym atakiem, komisarz spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesław Mołotow odczytał ambasadorowi RP w Moskwie Wacławowi Grzybowskiemu krótką notę, w której nie wspominając ani słowem o antypolskiej zmowie Stalina z Hitlerem, za powód wkroczenia wojsk sowieckich do Polski i unieważnienia polsko- sowieckiej umowy o nieagresji podawał „wewnętrzne bankructwo państwa polskiego” i „troskę Rządu Sowieckiego o zamieszkującą terytorium Polski pobratymczą ludność ukraińską i białoruską”.
Po dokonaniu przez ZSRR napaści na Polskę aresztowano ponad 200 tys. Polaków- oficerów, policjantów, ziemian i prawników. Obywateli II Rzeczpospolitej zmuszono do przyjęcia obywatelstwa radzieckiego. Masowe wywózki na Syberię objęły około 1 mln 350 tys. Polaków; około 22,5 tys. oficerów i policjantów zostało uśmierconych w Katyniu, Charkowie i Twerze.
Wybrane źródła informacji:
- II wojna światowa : nowe ujęcie / Evan Mawdsley ; tł. Barbara Gutowska-Nowak. - Kraków : Uniwersytet Jagielloński, cop. 2011.
Przemyśl WP 104115 - U progu wojny / [aut. tekstów Joanna Cieślewska i in.]. - Warszawa : New Media Concept, cop. 2009.
Przemyśl WP 105762 - Historia drugiej wojny światowej 1939-1945 / Antoni Czubiński. - Poznań : "Rebis" ; Wydawnictwo Poznańskie, 2004.
Przemyśl GP 101749 - Historia II wojny światowej : bitwy, dowódcy, kampanie, żołnierze / Dariusz Grzybek [i in.]. - Kraków : Wydawnictwo Kluszczyński, 2009.
Przemyśl WP 99909 - Czerwony najazd : prawda o tym, jak Rosjanie wbili nam nóż w plecy we wrześniu 1939 roku / Dariusz Kaliński. - Kraków : "Znak", 2019.
Przeworsk WK 54442 - IPN - Agresja 17 września 1939 r.
- POLONA
- BN - Rocznica ataku Rosji na Polskę
- YouTube - 17 września 1939. Zdradziecki atak Stalina na Polskę