.jpg)
„Przechodniu powiedz współbraciom,
Że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi
Ale z troską w sercu o losy Polski,
Losy przyszłych pokoleń- o Wasze losy”.
[Inskrypcja na pomniku-mogile Bitwy pod Olszynką Grochowską]
Bitwa pod Grochowem była największą bitwą powstania listopadowego. W czasie długiej, krwawej walki licząca 40 tys. ludzi i 90 dział armia polska zatrzymała ofensywę korpusu rosyjskiego (60 tys. żołnierzy i 212 dział) dowodzonego przez feldmarszałka Iwana Dybicza. Kluczowym punktem pozycji polskich był lasek olchowy w pobliżu wsi Grochów. O ten las rozegrały się najkrwawsze walki. Pozycje kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk. Jego obrońcy- żołnierze 4 pułku piechoty liniowej- ponieśli najcięższe straty spośród wszystkich pułków, które walczyły tej w bitwie.
Zamiarem dowódcy rosyjskiej ofensywy na Warszawę- feldmarszałka Iwana Dybicza, było stoczenie bitwy totalnej, która przesądzi losy niedawno rozpoczętej wojny polsko- rosyjskiej. Siły polskie dowodzone nominalnie przez księcia Michała Radziwiłła, a faktycznie przez generała Józefa Chłopickiego, zajmowały pozycje obronne po obu stronach szosy brzeskiej, na przedpolu Pragi, z lewym skrzydłem opartym o Olszynkę Grochowską.
Feldmarszałek Iwan Dybicz był pod wrażeniem polskiego oporu. Rosjanie zdali sobie sprawę, że wysokie morale polskich obrońców może z łatwością zrównoważyć miażdżącą przewagę militarną ich strony.
Żadna ze stron nie mogła ogłosić zwycięstwa- zarówno Polacy, jak i Rosjanie musieli się wycofać. Osiągnięto jednak strategiczny cel polskich powstańców- stolica nie wpadła w ręce wroga, a echo bitwy odbiło się głośno w Europie i przysporzyło sprawie polskiej i powstaniu wielu sympatyków.
Po upadku powstania zawsze pamiętano o rocznicy bitwy, śpiewano o niej w pieśniach, wspominano w wierszach, a z gałązek olchowych zabranych z Olszynki wyrabiano pamiątkowe krzyżyki i emblematy narodowe.
Jedna z najkrwawszych bitew powstania listopadowego, przeszła do historii jako polskie Termopile i urosła do rangi symbolu narodowego.
Bitwa pod Olszynką Grochowską zainspirowała Stanisława Wyspiańskiego do napisania w 1898 roku dramatu Warszawianka.
Wybrane źródła informacji:
- Grochów 1831 / Wiesław Majewski. - Warszawa : Ministerstwo Obrony Narodowej, 1982.
Przemyśl GP 59533
Jarosław 1J 37981
Przeworsk GK 24608 - Historia oręża polskiego 1795-1939 / Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek. - Warszawa : "Wiedza Powszechna", 1984.
Przemyśl GP 108499
Lubaczów GL 30659
Przeworsk GK 27234 - Powstanie listopadowe 1830-1831 : dzieje wewnętrzne, militaria, Europa wobec powstania / pod red. Władysława Zajewskiego ; Prace Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. - Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
Przemyśl GP 57994
Przeworsk GK 24084 - Zarys historji wojskowości w Polsce / Marian Kukiel. - Kraków : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987.
Przemyśl GP 77315
Lubaczów GL 35447 - YouTube - Wykład „Bitwa pod Olszynką Grochowską"
- YouTube - Bitwa pod Olszynką Grochowską 1831 r.
