Przemyśl

Narodowy dzień Pamięci Powstania Warszawskiego

Przemyśl

Wybuch powstania warszawskiego - 1 sierpnia 1944 r.
Narodowy dzień Pamięci Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia

Powstanie warszawskie, ulica Marszałkowska. Autor Chruściel. Domena publiczna. Źródło commons.wikimedia.org
Powstanie warszawskie, ulica Marszałkowska. Autor: Chruściel. Domena publiczna. Źródło: commons.wikimedia.org

W 2009 r. Sejm ustanowił 1 sierpnia Narodowym Dniem Pamięci Powstania Warszawskiego. W preambule ustawy czytamy: W hołdzie bohaterom Powstania Warszawskiego- tym, którzy w obronie bytu państwowego, z bronią w ręku walczyli o wyzwolenie stolicy, dążyli do odtworzenia instytucji niepodległego Państwa Polskiego, sprzeciwili się okupacji niemieckiej i widmu sowieckiej niewoli zagrażającej następnym pokoleniom Polaków.

1 sierpnia 1944 roku o godz. 17.00 na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” rozpoczęło się powstanie warszawskie. Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej.

Większość powstańców była żołnierzami AK. Do powstania dołączyli również członkowie innych niepodległościowych formacji zbrojnych, m.in. Polskiej Armii Ludowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz nieliczni (ukrywający się po pacyfikacji powstania w getcie warszawskim) przedstawiciele Żydowskiej Organizacji Bojowej.

Żołnierze AK nie mieli jednolitych mundurów, walczyli w ubraniach cywilnych lub zdobycznych mundurach niemieckich. Zewnętrznie od wrogów różnili się tylko biało-czerwonymi opaskami, orzełkami na czapkach, obszyciami na kołnierzu i elementami ekwipunku. Walkę powstańców utrudniały niedobory, przede wszystkim broni i amunicji.

Powstanie było zrywem ludzi młodych. Większość żołnierzy wkroczyła w dorosłość podczas okupacji. Walczyli również małoletni. Młodsi członkowie Szarych Szeregów służyli w Harcerskiej Poczcie Polowej oraz podobnie jak kilkunastoletnie dziewczęta byli łącznikami i sanitariuszami, starsi walczyli z bronią w ręku na pierwszej linii frontu.

Przewidziane na kilka dni Powstanie trwało w rezultacie 63 dni, będąc największym tego typu zrywem wolnościowym w historii II wojny światowej. W jego wyniku zginęło od 16 tys. do 18 tys. żołnierzy AK i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Mimo ogromnej przewagi militarnej, wojska niemieckie poniosły ogromne straty. Powstanie było przez nich porównywane z bitwą o Stalingrad.

Stolica Polski została zniszczona w blisko 85%, a mieszkańcy wypędzeni do obozów przejściowych i jenieckich. Po upadku Powstania, na osobisty rozkaz Hitlera, przez 3 miesiące opustoszałe miasto było rabowane oraz systematycznie burzone i palone dom po domu przez Niemców. W dzielnicach objętych Powstaniem uległo zniszczeniu około 85% budynków.


Wybrane źródła informacji:

Autor: Wioletta Szałajko