Podpisanie układu, Londyn, 30 lipca 1941. Od lewej Władysław Sikorski, Anthony Eden, Winston Churchill i Iwan Majski. Fot. wikipedia.org
30 lipca 1941 r. w Londynie gen. Władysław Sikorski (premier rządu na uchodźctwie) podpisał z ambasadorem ZSRR Iwanem Majskim układ dot. wznowienia stosunków dyplomatycznych, współpracy na rzecz pokonania Niemiec oraz powstania polskiej armii w ZSRR. Dodatkowy protokół przewidywał zwolnienie z więzień i łagrów obywateli polskich.
Dokument, przy podpisaniu którego obecni byli także premier Churchill i brytyjski minister spraw zagranicznych Anthony Eden, przeszedł do historii pod nazwą "układu Sikorski- Majski" i składał się z 5 artykułów. Premier Sikorski brał pod uwagę polepszenie stosunków z ZSRR, ale domagał się od Kremla spełnienia szeregu warunków, m.in. uznania nienaruszalności wschodnich granic polskich sprzed 1939 r. ustalonych na mocy traktatu w Rydze z 1921 r. oraz informacji na temat losu polskich oficerów wziętych do niewoli we wrześniu 1939 r. Układ Sikorski- Majski pozwolił w zakresie warunków prawnych i faktycznych do zwolnienia polskich więźniów Gułagu i stworzenia na ich bazie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR pod dowództwem gen. Władysława Andersa, które jako 2 Korpus Polski stanowiły od 1942 trzon Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Wybrane źródła informacji:
- Układ Sikorski-Majski : wybór dokumentów / oprac. Duraczyński Eugeniusz - Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy (Łódź : ŁDD), 1990. Dostawca treści: Academica.
- Układ Sikorski-Majski : sowiecka "amnestia" dla obywateli polskich z sierpnia 1941 roku / Sławomir Kalbarczyk - Biuletyn IPN : pismo o najnowszej historii Polski 2021, nr 7-8, s. 104-113.
- Układ Sikorski-Majski w ocenie centralnej prasy polityczno-informacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego (czerwiec- sierpień 1941 r.) / Sacewicz Karol – 2004. Dostawca treści: Academica.
- Układ pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a ZSRR z 30 lipca 1941 (układ Sikorski-Majski) - tekst porozumienia
