Zdobycie Monte Cassino przez II Korpus Polski gen. Władysława Andersa - 18 maja 1944 r.
Klasztor na Monte Cassino od strony cmentarza żołnierzy 2. Korpusu Polskiego na Monte Cassino.
Fot. M. Sz. dla Muzeum Historii Polski. Źródło: muzhp.pl
18 maja 1944 r. po niezwykle zaciętych walkach 2 Korpus Polski dowodzony przez gen. Władysława Andersa zdobył wzgórze Monte Cassino wraz ze znajdującym się na nim klasztorem. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.
Masyw Cassino, na którym stał klasztor, był kluczowym stanowiskiem w linii Gustawa, systemie połączonych niemieckich linii obronnych, biegnącym przez całą szerokość najwęższej części Włoch między Gaetą i Ortoną. Był to przykład imponującej inżynierii wojskowej, najpotężniejszy system obronny, z jakim podczas wojny zetknęli się Brytyjczycy i Amerykanie. W znacznej części górował nad rzekami o stromych brzegach, w szczególności Garigliano i Rapido, lub też rozciągał się na nadbrzeżnych bagnach lub na wysokich górskich szczytach. Naturalne korzyści, jakie dawało górskie położenie, zostały wzmocnione przez Niemców dzięki usunięciu budynków i drzew i poszerzeniu w ten sposób pola rażenia. W innych miejscach powiększono występujące w tej okolicy naturalne jaskinie, a pozycje obronne wzmocniono dźwigarami kolejowymi i betonem. Wykopano ziemianki, połączone podziemnymi przejściami. Umocnienia nie były jedną linią, a raczej wieloma liniami z tak zaplanowanymi stanowiskami, żeby można było natychmiast przeprowadzić kontrnatarcia na utraconych obszarach frontu. Zdobycie Monte Cassino okupione zostało więc wielkim poświeceniem i krwią licznych żołnierzy. Droga na Rzym była otwarta, choć Niemcy nie zostali zupełnie rozbici- zdołali bowiem wycofać się na północ. Stolica Włoch została zdobyta 4 czerwca 1944 roku.
W 1945 roku na Monte Cassino otwarto polski cmentarz wojenny, na którym spoczęło ponad tysiąc polskich żołnierzy. W 1970 roku pochowany tam został również generał Władysław Anders.
Na miejscu ich wiecznego spoczynku wyryto napis: „Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”.
Wybrane źródła informacji:
- Co się zdarzyło pod Monte Cassino / Jacek Tebinka // Polityka. - 2014, nr 20, s. 66-68.
- Kazimierz Gurbiel, bohater spod Monte Cassino / opracował mars. // Życie Podkarpackie. - 2022, nr 5 (2 II), s. 15.
- Ta bitwa nie powinna była się odbyć / Matthew Parker ; rozm. przepr. Andrzej Brzozowski, Maciej Foks // Pamięć.pl : biuletyn IPN. - 2014, nr 5, s. 21-25.
- Ułani Podolscy na Monte Cassino : [65 rocznica bitwy o Monte Cassino] / Zenon Andrzejewski // Nasz Przemyśl. - 2009, nr 10, s. 11-13.
- Bitwa o Monte Cassino / Melchior Wankowicz ; wstęp Norman Davies ; posł. Aleksandra Ziółkowska-Boehm. - Warszawa : Prószyński i S-ka, 2009. WP 99868
- Bitwa o Monte Cassino / Melchior Wańkowicz. - Warszawa : "Polonia", 1992. WJ 47439, WK 37312, WL 36777
- Monte Cassino : piekło dziesięciu armii / Peter Caddick-Adams ; przekł. Mirosław Bielewicz. - Kraków : "Znak Horyzont", 2019. WK 54547
- Monte Cassino / Melchior Wańkowicz ; wstęp Adriana Kretkowska. - Kraków : "Greg", 2018. WP 113133
- Monte Cassino : piekło dziesięciu armii / Peter Caddick-Adams ; przekł. Mirosław Bielewicz. - Kraków : "Znak Horyzont", 2014. WP 107279
- Monte Cassino : walki 2 Korpusu Polskiego / Zbigniew Wawer. - Warszawa : "Bellona" : De Agostini Polska, 2013. WP 108165, WP 107160
- Monte Cassino : opowieść o najbardziej zaciętej bitwie II wojny światowej / Matthew Parker ; przekł. [z ang.] Robert Bartołd. - Poznań : "Rebis", 2005. WP 93668
- Zdobycie klasztoru na Monte Cassino przez 2. Korpus Polski
- 74 lata temu żołnierze 2. Korpusu Polskiego zdobyli Monte Cassino
- Bitwa o Monte Cassino
- 2 Korpus Polski i Bitwa pod Monte Cassino
