Przemyśl

Wybuch powstania styczniowego

Przemyśl

Wybuch powstania styczniowego - 22 stycznia 1863 r. 


Bitwy Powstania Styczniowego w Królestwie Kongresowym, Stanisław Zieliński, 1913
Źródło:https://commons.wikimedia.org/


"Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu i Matce Jego Najświętszej i wszystkim świętym,
że od tej chwili należę do organizacji narodowej i że wszystkie siły moje, mienie i życie
gotów jestem poświęcić dla oswobodzenia Ojczyzny.
Przysięgam, że zawsze i wszędzie posłusznym będę ślepo i bezwarunkowo rozkazom
Narodowego Centralnego Komitetu, jedynej prawej władzy narodowej
i zwierzchnikom przez niego postanowionym.
Przysięgam, że będę święcie pełnił powierzone mi obowiązki,
że gotów będę na każde zawołanie stanąć na wskazanym mi miejscu z bronią,
jaka będzie mi daną, rozpocząć walkę z wrogiem Ojczyzny
i aż do ostatniej kropli krwi przelać do Jej oswobodzenia.
Przysięgam, że zachowam świętą tajemnicę na wolności jak i w więzieniu,
pomimo różnych mąk i katusz. Jeśli bym miał tę przysięgę złamać i stać się zdrajcą Ojczyzny,
niechaj mnie nie minie zasłużona kara od Boga i od ludzi w życiu doczesnym jak i po śmierci.
Tak mi Boże dopomóż i Matka Jego Najświętsza i wszyscy święci. Amen."
[Tekst roty przysięgi powstańczej z 1863 r.]


160. rocznica powstania styczniowego, największego zrywu w walce o niepodległość, jest okazją do przypomnienia o patriotyzmie, o dążeniu do wolności, o bohaterstwie zwykłych ludzi.

Powstanie wybuchło 22 stycznia 1863 r. w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 r. w byłym Wielkim Księstwie Litewskim. Objęło swoim zasięgiem ziemie zaboru rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz tereny wcielone do Rosji - Litwę, Białoruś i część Ukrainy. Powstańcy nie bali się działalności spiskowej, walki partyzanckiej, mimo, że jej skutkiem były zesłania, więzienie, utrata rodzinnego majątku czy śmierć bliskich.

Mimo, że walki toczyły się na terenie zaboru rosyjskiego, miało ono charakter ogólnopolski. Uczestniczyli w nim również mieszkańcy Galicji. Tam powstały zakonspirowane struktury organizacyjne koordynujące działaniami na rzecz powstańców. Powstały obwody, które podlegały Komitetowi Obywatelskiemu Galicji. Opieka nad obwodem przemyskim i sanockim spoczywała w rękach Adama Sapiehy.

Powstanie styczniowe było największym polskim zrywem niepodległościowym w XIX wieku. Złożyło się na nie około 1200 bitewek i potyczek. W trwających do jesieni 1864 roku walkach wzięło udział ponad 200 tysięcy powstańców. Władze zrywu zabiegały o pozyskanie do walk chłopów, lecz przeszkodził w tym carski ukaz uwłaszczeniowy z marca 1864 r., przyznający im na własność uprawianą ziemię. Powstanie zaczęło już wtedy powoli upadać, ostatnie walki toczyły się miejscami jeszcze do jesieni 1864 r.

Był to najdłuższy i najbardziej krwawy z polskich zrywów narodowych. Wywarł on największy wpływ na kolejne pokolenia Polaków, na kształtowanie się świadomości narodowej mas ludowych oraz postaw i programów politycznych przed 1918 r. O znaczeniu powstania świadczyła reakcje zaborców - nasilenie represji po jego upadku, w celu całkowitego zniszczenia ducha polskości w zniewolonym narodzie.


Wybrane źródła informacji:

Autor: Lilianna Żywutska

Tagi