Slajd 1
Tekst: Edgar Allan Poe (ur. 19.I.1809 - zm. 7.X.1849) 215 rocznica urodzin
Zdjęcie domena publiczna
Slajd 2
Tekst: Edgar Allan Poe urodził się w 1809 roku w Bostonie jako drugie z trojga dzieci aktora Davida Poego Jr. i Elizabeth Arnold Hopkins Poe. Jego ojciec opuścił rodzinę wkrótce po narodzinach Edgara, a matka zmarła na gruźlicę, gdy chłopiec miał zaledwie dwa lata. Wtedy to został oddany pod opiekę Johna i Frances Allanów, którzy nie mieli własnych dzieci i stali się rodzicami dla małego Edgara. Wychowywany w Richmond, w stanie Wirginia, Edgar Allan Poe od najmłodszych lat był zafascynowany literaturą.
Zdjęcie tablicy wskazującej przybliżone miejsce urodzenia Edgara Allana Poego w Bostonie (domena publiczna)
Slajd 3
Tekst: W 1826 roku rozpoczął studia na University of Virginia, ale z powodu problemów finansowych musiał je przerwać. W związku z tym, że jego relacje z ojczymem nie były dobre, w 1827 roku Edgar Allan Poe, aby zapewnić sobie utrzymanie, wstąpił do armii. Jako żołnierz posługiwał się nazwiskiem Edgar A. Perry. Zaciągając się do wojska w wieku lat 18 zadeklarował, że ma 22 lata. W czasie służby wojskowej wydał swój pierwszy zbiór wierszy zatytułowany “Tamerlane and Other Poems”. Tomik przeszedł bez echa. W 1831 roku Poe rozpoczął karierę literacką publikując opowiadania na łamach różnych czasopism. W 1836 roku Edgar Allan Poe ożenił się z kuzynką, Virginią Clemm. Ich małżeństwo było pełne wzlotów i upadków, ale stanowiło ważny element życia Poego i jego inspirację literacką.
Zdjęcie Edgara Allana Poe wygenerowane za pomocą AI
Slajd 4
Tekst: Ostatnie lata życia Poego były naznaczone wieloma smutnymi wydarzeniami, w tym śmiercią żony Virginii Clemm Poe, która zmarła przedwcześnie na gruźlicę. Osamotnienie i utrata wpłynęły na tematykę i ton wielu z jego prac. Edgar Allan Poe był uwikłany w alkoholizm. Zmarł w wieku zaledwie 40 lat w niejasnych okolicznościach. Przyczyna jego śmierci pozostaje przedmiotem spekulacji do dziś, ponieważ po jego śmierci zaginęła dokumentacja medyczna oraz akt zgonu co spowodowało atmosferę tajemniczości wokół jego osoby. Mimo wielu teorii na temat przyczyny jego zgonu, faktyczne okoliczności nigdy nie zostały ostatecznie wyjaśnione.
Zdjęcie przedstawiające miejsce pochówku Edgara Allana Poe
Slajd 5
Tekst: Edgar Allan Poe - prekursor literatury grozy
Książki Edgara Allana Poe wyróżniają się ze względu na zdolność autora do wgłębiania się w najmroczniejsze zakamarki ludzkiej duszy. Jego proza cechuje się silnym psychologizmem postaci - prekursorskim względem późniejszej psychoanalizy oraz surrealistycznymi, makabrycznymi opisami, które poruszają tematy życia, śmierci i obsesyjnej miłości. Jego opisy obsesyjnych stanów umysłu, opętania i konfliktów wewnętrznych są niezrównane. Ten wyjątkowy pisarz przenikał tajemnice obłędu i neuroz, ukazując nie tylko strach, ale i samą naturę ludzkiej egzystencji. W jednym z najbardziej cenionych dzieł Edgara Allana Poe - książce “The Tell-Tale Heart” opowiada o mordercy, który, mimo że twierdzi, że jego zdrowie psychiczne jest w normie, zaczyna słyszeć bicie serca zamordowanej ofiary.
Nagrody przyznawane przez organizację Mystery Writers of America określa się mianem Edgarów (Nagrody im. Edgara Allana Poe).
Zdjęcie przedstawiające Edgara Allana Poe wygenerowane za pomocą AI
Slajd 6
Tekst: Edgar Allan Poe w popkulturze
Poe pojawiał się jako postać fikcyjna często reprezentując „szalonego geniusza” lub „udręczonego artystę”, uwikłanego w jego osobiste walki i zmagania. Wiele podobnych opisów jest zmieszanych z figurami z jego utworów, sugerując wspólne tożsamości między nimi a autorem. Często w fikcjonalnych opisach sylwetki autora są przedstawiane jego tajemne umiejętności analityczne, jak ma to miejsce w takich powieściach jak np. “Cień Poego” Matthew Pearla. Z kolei Lovecraft uczynił go jedną z postaci swojego opowiadania pt. “Przeklęty dom”, a dwójka japońskich autorów zrobiła z niego postać w serii mang i anime “Bungou Stray Dogs”.
W 2012 roku pojawił się thriller “Kruk: Zagadka zbrodni” w reżyserii Jamesa McTeigue’a, w którym głównym bohaterem jest niedoceniany poeta – Edgar Allan Poe. Dzieło jest fikcyjną historią miłości poety, która prowadzi do samobójstwa Edgara.
Slajd 7
Tekst: Toast ku pamięci Poego -19 stycznia każdego roku
Przyczyniając się jeszcze do zwiększenia tajemnicy otaczającej śmierć Poego, nieznana osoba czule określana jako „Poe Toaster” (wznosząca toast ku pamięci autora), oddaje mu cześć przy jego grobie od 1949 roku. Tradycja kontynuowana przez więcej niż 50 lat, wiąże się raczej z wieloma osobami, jednak ów hołd jest zawsze taki sam. 19 stycznia każdego roku, we wczesnych godzinach rannych, ktoś wznosi toast koniakiem przy pierwotnym miejscu, gdzie spoczywał Poe i zostawia trzy róże. Członkowie Edgar Allan Poe Society w Baltimore pomagali chronić ową tradycję przez dekady. 15 sierpnia 2007 roku Sam Porpora, były historyk z Westminster Church w Baltimore, gdzie autor jest pochowany, utrzymywał, że to on zapoczątkował tę tradycję w latach 60. Stwierdzenie, że zaczęła się ona w 1949 roku, mówił, było żartem, aby podnieść zyski i poprawić reputację kościoła. Jego wersja nie została jednak potwierdzona i kilka szczegółów które podał on do prasy zostało zakwalifikowanych jako nieścisłe.
Slajd 8
Tekst: Edgar Allan Poe - inspiracją dla wielu
Mimo że Edgar Allan Poe nie odniósł znaczącego sukcesu za życia, jego wpływ na literaturę i kulturę jest ogromny. Stał się ikoną gatunku grozy i kryminału oraz inspiracją dla wielu pisarzy, takich jak Arthur Conan Doyle, H.P. Lovecraft i Stephen King.
Na literaturze grozy Poe’go wzorowała się Kelly Creagh, pisząc swą powieść "Nevermore. Kruk”.
Utwory Poe’go były inspiracją dla wielu kompozytorów. Jednym z pierwszych był Piliński, który w 1869 skomponował Souvenir d’Edgar Poe. Symphonie romantique,
z której zachowała się tylko cz. II – Ulalume. Rekordzistą był Joseph Holbrook, który napisał: I Symfonia „Hommage to Edgar Poe” (1907) i pięć poematów symfonicznych: The Raven (1900), Ulalume (1903), The Bells (1906), The Pit and the Pendulum (1930), The Maestrom (po 1930, ZAG.) Eugeniusz Morawski skomponował na kanwie jego literatury trzy poematy symfoniczne: Nevermore, Ulalume i Hop-Frag (Ropucha), ten ostatni zaginiony.
Slajd 9
Tekst: Zespół Alan Parsons Project na swej debiutanckiej płycie Tales of Mystery and Imagination zawarł takie utwory jak “Beczka Amontillado”, czy System doktora Smoły i profesora Pierza.
Peter Hammill nagrał na kanwie noweli “Zagłada Domu Usherów” album utrzymany w konwencji bliskiej operze.
Zespół Arcturus nagrał utwór pod tytułem „Alone” wykorzystując tekst Edgara. Również heavymetalowa formacja Iron Maiden na swojej płycie Killers umieściła utwór odwołujący się do opowiadania Edgara Allana Poego, „Zabójstwo przy Rue Morgue”.
Przykładem muzycznej aranżacji Kruka jest utwór „The Raven” grupy Omnia.
Mroczna twórczość Poego miała znaczący wpływ na brytyjskiego reżysera filmowego Alfreda Hitchcocka, który przyznawał: „Nie mogę się powstrzymać, by tego, co starałem się umieścić w moich filmach, nie zestawiać z treścią opowiadań Edgara Allana Poego”.
W 1971 roku powstał film na podstawie noweli “Beczka Amontillado” w reżyserii Leona Jeannota. Scenariusz napisali wspólnie L. Jannot i Bolesław Michałek pod pseudonimem Jan Bolesławski.
Slajd 10
Tekst: Utwór Poego “Sen we śnie” w przekładzie Włodzimierza Lewika wykonuje sanah przy udziale Grzegorza Turnaua na płycie Uczta.
Wątek Edgara Allana Poego pojawia się także w piosence Who the Hell Is Edgar? autorstwa Teyi i Saleny. Utwór reprezentował Austrię podczas 67. Konkursu Piosenki Eurowizji w Liverpoolu w 2023 roku.
Niedoceniony przez rodaków, znalazł uznanie w Europie, zwłaszcza we Francji, gdzie stał się inspiracją m.in. dla Baudelaire’a. Pozostawił po sobie ponad 60 opowiadań, kilkadziesiąt wierszy i liczne, cenione prace krytyczne.
Dziś Edgar Allan Poe jest uznawany za jednego z najbardziej znaczących pisarzy XIX wieku i klasyka literatury światowej.
W Polsce, o tym znakomitym, romantycznym pisarzu, tak pisał Bolesław Leśmian, autor jednych z najlepszych przekładów Poego na nasz język: „Utwory Poego to – szaleńcze uprawdopodobnienie zaledwie pochwytnych wizji, w których gorączkowa równoległość snów i ocknień przetapia atrybuty rzeczywistości w tęczę marzeń. Marzenie graniczy z rzeczywistością, rzeczywistość z marzeniem. Zresztą – różnica pomiędzy nimi znika radośnie w chwili, gdy je pochłania wiecznie zagadkowa a niepodzielna całość”.
Slajd 11
Tekst: Edgar Allan Poe w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie
Slajd 12
Tekst: Edgar Allan Poe w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie