W ostatnich latach obserwujemy znaczący wzrost liczby diagnoz dotyczących neuroróżnorodności u dorosłych, zwłaszcza u kobiet. To zjawisko ma kilka ważnych przyczyn. Dawniej kryteria diagnozowania autyzmu były oparte głównie na obserwacjach chłopców, co sprawiało, że wiele kobiet nie spełniało „typowego” obrazu autyzmu. Obecnie rozumiemy, że autyzm może objawiać się inaczej u kobiet – subtelniej, bardziej społecznie „maskowany”.
Wiele kobiet w spektrum uczy się od najmłodszych lat naśladować zachowania neurotypowe, by „dopasować się” do otoczenia. To tzw. maskowanie, które może skutecznie ukrywać objawy autyzmu przez lata – aż do momentu, gdy pojawi się wypalenie, depresja lub inne trudności, które skłaniają do poszukiwania diagnozy.
Dzięki mediom społecznościowym, książkom i kampaniom edukacyjnym coraz więcej osób rozpoznaje u siebie cechy autyzmu i decyduje się na diagnozę. Kobiety często trafiają na diagnozę dopiero po tym, jak ich dzieci zostaną zdiagnozowane – i zaczynają dostrzegać podobieństwa.
Rozwój psychologii i psychiatrii oraz większa liczba specjalistów zajmujących się diagnozowaniem dorosłych sprawiają, że diagnoza jest dziś bardziej dostępna niż jeszcze dekadę temu.
Jeśli interesuje Cię literatura na temat neuroróżnorodności, warto sięgnąć po książki, które nie tylko pogłębiają wiedzę, ale też oferują nowe spojrzenie na odmienność ludzkich umysłów. Lektury te mogą być doskonałym wyborem na lato – łączą refleksyjność z przystępnym stylem, często zawierają osobiste historie, eseje lub poradniki, które pomagają lepiej zrozumieć doświadczenia kobiet w spektrum autyzmu oraz innych osób neuroatypowych.
Szczególnie wartościowe są pozycje pisane przez osoby z własnym doświadczeniem neuroróżnorodności – ich perspektywa wnosi autentyczność i głębię. Warto też zwrócić uwagę na książki popularnonaukowe i psychologiczne, które tłumaczą mechanizmy działania mózgu w przystępny sposób, a także na literaturę piękną, która subtelnie wplata temat neuroróżnorodności w fabułę.
Co mam na myśli, mówiąc, że jestem autystyczna : odkrywanie życia z autyzmem / Annie Kotowicz ; tłumaczenie Antonina Amelia Bury. - Wydanie I. - Warszawa : CeDeWu, 2024.
„Wyjątkowy przewodnik po świecie autyzmu – psychologiczna wiedza wzbogacona szczerymi, osobistymi doświadczeniami kobiety w spektrum autyzmu.
Jak wygląda codzienność osoby w spektrum – co czuje, myśli i jak buduje relacje? Annie Kotowicz odpowiada na te pytania z humorem, szczerością i wyjątkową przystępnością, jednocześnie podkreślając społeczne znaczenie tematu. Otwiera drzwi do swojego świata – życia w spektrum, pełnego trudnych wyzwań i pięknych odkryć.
Ta książka jest dla Ciebie, jeśli:
- chcesz lepiej zrozumieć swoją atypowość,
- jesteś rodzicem dziecka w spektrum autyzmu,
- pracujesz jako pedagog, nauczyciel lub terapeuta i chcesz lepiej wspierać osoby w spektrum,
- zastanawiasz się, czy Twoje doświadczenia mogą być związane z autyzmem.
Konkretna i fachowa, a jednocześnie poruszająca i otwierająca serca – Co mam na myśli, mówiąc, że jestem autystyczna to książka, która zmienia perspektywę. Pomaga budować mosty między światem neurotypowym i neuroróżnorodnym, umożliwiając wzajemne zrozumienie.”
Zamów i wypożycz: https://opac.pbw.org.pl/853502384115/kotowicz-annie/co-mam-na-mysli-mowiac-ze-jestem-autystyczna?bibFilter=88
Kobiety i dziewczyny ze spektrum autyzmu : od wczesnego dzieciństwa do późnej starości / Sarah Hendrickx ; tł. Maria Moskal. - Kraków : Uniwersytet Jagielloński, 2018.
„W dotychczasowych opracowaniach i publikacjach prezentowano zazwyczaj męskie oblicze zaburzeń ze spektrum autyzmu – dużo rzadziej pisano o specyfice przejawiania się autyzmu u kobiet. Tę lukę doskonale wypełnia książka Sarah Hendrickx, łącząca zestawienie wyników badań naukowych oraz zbiór osobistych historii, które ukazują złożony profil dziewczynek i kobiet ze spektrum autyzmu – ich zachowań, uczuć oraz spostrzeżeń.
Autorka odwołuje się do dwóch ważnych kwestii. W pierwszej części książki omawia aktualne badania dotyczące różnic w przejawach ASD w zależności od płci, w tym trudności związane z diagnozowaniem kobiet. W pozostałych rozdziałach opisuje poszczególne aspekty życia kobiet z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na różnych jego etapach: relacje z innymi ludźmi w szkole oraz w pracy, budowanie związków intymnych, ciążę i macierzyństwo czy starzenie się z autyzmem. Z przytaczanych wypowiedzi wyłania się też obraz ról, jakie przybierają w społeczeństwie i rodzinie. To idealna lektura dla wszystkich kobiet ze spektrum autyzmu i ich bliskich, a także specjalistów – zwłaszcza zajmujących się diagnozą i pracą z takimi osobami.
„Niniejsza publikacja wzbogaca naszą wiedzę, dostarczając wnikliwej, dogłębnej analizy wzorców zachowań występujących u osób płci żeńskiej od dzieciństwa do starości. […] Gorąco polecam tę książkę wszystkim specjalistom zajmującym się diagnozowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu u dziewcząt i kobiet oraz udzielaniem im wsparcia”.
Z przedmowy dr Judith Gould, specjalistki psychologii klinicznej, kierowniczki The Lorna Wing Centre for Autsim”
Zamów i wypożycz: https://opac.pbw.org.pl/852901484619/hendrickx-sarah/kobiety-i-dziewczyny-ze-spektrum-autyzmu?bibFilter=88
Mam ADHD, autyzm i całe spektrum możliwości : psychoporadnik dla kobiet neuroatypowych / Dominika Musiałowska. - Wydanie I. - Łódź : Feeria Wydawnictwo, 2023.
„Właśnie zdiagnozowano u ciebie ADHD i nie bardzo wiesz, co dalej? Może diagnozę usłyszałeś już dawno, ale życie wciąż stawia przed tobą nowe wyzwania, które cię przerastają? A może podejrzewasz, że twoje dziecko ma ADHD lub chcesz lepiej zrozumieć swojego neuroatypowego partnera?
Książka Dominiki Musiałowskiej to osobiste, empatyczne, a jednocześnie rzeczowe kompendium wiedzy na temat ADHD, z którego dowiesz się między innymi:
jak sobie poradzić z nauką, pracą, relacjami i życiem rodzinnym,
na czym polega leczenie ADHD i jak odnaleźć idealną terapię dla siebie,
jakie supermoce daje to zaburzenie i jak je wykorzystać.
Opierając się na własnym doświadczeniu, autorka prezentuje najważniejsze fakty i mity na temat życia z ADHD, a także proponuje różnorodne techniki i ćwiczenia, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie i stawianie czoła trudnościom.”
Zamów i wypożycz: https://opac.pbw.org.pl/853402208555/musialowska-dominika/mam-adhd-autyzm-i-cale-spektrum-mozliwosci?bibFilter=88