Dzień 27 listopada 2019 r. z pewnością pozostanie w pamięci wszystkich tych, którzy uczestniczyli w wyjątkowych spotkaniach z Panią Józefą Bryg podczas projekcji filmu “Ocalałam z rzezi” w Kinie Zorza oraz Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie. Pani Józefie towarzyszył reżyser filmu Pan Maciej Wojciechowski, autor wielu dokumentów o tematyce wołyńskiej. Dokument przedstawia poruszającą historię bohaterki, która, jako 6-letnia dziewczynka, była świadkiem tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce we wsi Palikrowy na Podolu w 1944 r., kiedy to ukraińscy nacjonaliści dokonali okrutnych mordów na mieszkających tam Polakach oraz Żydach.
Spotkania te były możliwe dzięki zaangażowaniu kilku instytucji, w tym Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie. Inicjatorem wydarzenia był Pan Jerzy Cypryś Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego.
Przed prezentacją filmu w Kinie Zorza Pan Wiceprzewodniczący przywitał licznie zgromadzoną młodzież i nauczycieli oraz zacnych gości, wśród których znaleźli się m. in.: Pani Ewa Leniart Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Pani Bożena Pasieka Dyrektor Wydziału Jakości i Zarządzania Edukacją Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Pani Beata Michałuszko Dyrektor Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie, Pani Bogumiła Stec-Świderska Zastępca Przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność”, Pan Piotr Kluz Naczelnik Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Komendy Policji w Rzeszowie.
Pan Jerzy Cypryś podkreślił, że to spotkanie ze świadkiem historii ma dla niego szczególny charakter, gdyż w latach 80-tych przez 4 lata był uczniem i wychowankiem Pani Profesor, która przez wiele lat była nauczycielką języka polskiego w I Liceum Ogólnokształcącym w Rzeszowie. Wtedy nie był świadomy okrucieństwa, jakiego w dzieciństwie doświadczyła, ale pamięta dobro, którym obdarzała swoich wychowanków, za co, w imieniu swoim i kolegów, chciał jej publicznie podziękować.
Następnie głos zabrała Pani Poseł Ewa Leniart. Gratulując organizatorom spotkania pięknej inicjatywy, podkreśliła, jak ważna jest pamięć o tym, co się wydarzyło na Kresach i żeby zgromadzeni na sali młodzi ludzie mogli posiadać wiedzę do tego, by móc oceniać wydarzenia z przeszłości. Jest rzeczą niezmiernie ważną dla przyszłości obu narodów - polskiego i ukraińskiego, aby ta pamięć była, aby została wypowiedziana. Pani Józefie życzyła dużo zdrowia i podziękowała za determinację, z jaką mówi o tamtych tragicznych wydarzeniach, których była świadkiem.
Pani Anna Weselak z PBW w Rzeszowie zaprosiła do obejrzenia filmu, który miał premierę we wrześniu br. w Jarosławiu, gdzie urodziła się Pani Józefa Bryg. Bohaterka filmu po latach wraca na Kresy do miejsca, gdzie spędziła kilka szczęśliwych lat dzieciństwa i gdzie 12 marca 1944 r. jej życie na zawsze zostało naznaczone piętnem ocalałych z rzezi. Dokument stanowi wstrząsające świadectwo tragicznych wydarzeń, do jakich doszło na “łące śmierci” oraz dramatu dziecka, które doznało ekstremalnych przeżyć, takich jak okrutna śmierć rodziców, utrata domu, głód, permanentny strach, ukrywanie się w piwnicach, spanie w rowach, rozłąka z bratem, tułaczka.
Po projekcji filmu odbyło się spotkanie z bohaterką i autorem filmu, będące uzupełnieniem treści przedstawionych w dokumencie. Prowadząca Anna Weselak odczytała fragment książki Anny Herbich “Dziewczyny z Wołynia”, w której Pani Józefa po raz pierwszy opowiedziała o swoich bolesnych przeżyciach. Goście honorowi odpowiadali na pytania prowadzącej oraz zgromadzonych na sali widzów, w tym licznej młodzieży.
Pani Józefa Bryg bardzo ciekawie opowiadała o swoim życiu. Mimo traumy jakiej doświadczyła, zachowała pogodę ducha, w czym pomogła jej muzyka i śpiew. Według niej “śpiew daje ukojenie, pieśni unoszą wysoko duszę do nieba”. Wspólnota śpiewania w chórze, dwugodzinne próby pomogły jej oswoić tragiczną przeszłość i cierpienie.
Podkreśliła, że nie chce szerzyć nienawiści do ludności ukraińskiej, tylko przekazywać wiedzę o tym, co się wydarzyło, zwłaszcza młodym pokoleniom, by zachować pamięć. Nie wolno nam milczeć, żeby nigdy więcej nie doszło do takich tragedii.
Reżyser filmu opowiedział jak doszło do jego spotkania z Panią Józefą. Zachęcał, by poszukać świadków historii w swoim otoczeniu, być może nasi krewni czy sąsiedzi mają coś ważnego do opowiedzenia.
Poruszające świadectwo, którym podzieliła się Pani Józefa Bryg podczas spotkań w Rzeszowie było niezwykle cennym doświadczeniem. Nie można przejść obojętnie obok tak ważnych historii, których jest niestety więcej. Opowieści żyjących świadków przeszłości wpływają na osobistą relację z historią, poszerzenie naszej świadomości, pobudzenie wrażliwości i empatii, skłaniają do refleksji i poszukiwania odpowiedzi na nurtujące pytania. Ważne, by młode pokolenie zrozumiało przesłanie Pani Józefy Bryg: trzeba przeciwdziałać złu i nie szerzyć nienawiści. „Chodzi o to, żebyśmy żyli w prawdzie, wiedzieli co się stało. Żeby po latach to nie powróciło, żebyśmy wiedzieli, jak się bronić, co zauważyć i jakie rzeczy doprowadzają do takich tragedii”.
