Konferencja pod hasłem „Lasowiaczka z Machowa” uroczyście zainaugurowała Rok Marii Kozłowej. Spotkanie, które odbyło się 29 lutego w sali kameralnej Tarnobrzeskiego Domu Kultury otworzyło bogaty cykl wydarzeń, które odbędą się w naszym mieście w 2024 roku. Już teraz serdecznie zapraszamy, bo przygotowane zostały naprawdę ciekawe i różnorodne atrakcje!
Konferencję otworzyła Dyrektor Biblioteki Pedagogicznej Pani Małgorzata Fajt, która przywitała licznie zebranych gości. W skrócie przedstawiła program spotkania oraz przypomniała, jak to się stało i dlaczego rok 2024 został przez Radę Miasta ogłoszony Rokiem Marii Kozłowej – że uchwalono to na wniosek Biblioteki Pedagogicznej oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej. Prowadząca spotkanie Kierownik Działu Amatorskiego Pani Renata Domka szczególnie serdecznie przywitała uczniów tarnobrzeskich szkół podstawowych, do których adresowana była konferencja. Wszystko po to, aby przybliżyć lasowiacki świat, zaznajomić z ich kulturą, językiem, obrzędami, aby chcieli w przyszłości sięgać do tej bogatej tradycji po inspirację – ze świadomością, że tu są ich korzenie.
Pierwszym prelegentem był Pan Janusz Wepsięć z Regionalnego Centrum Promocji Obszaru Natura 2000, który wygłosił niezwykle ciekawy wykład pt. „Puszcza Sandomierska – zanim przybyli Lasowiacy”. Pasja i wiedza to najlepsza droga, by przybliżyć temat, stąd opowieść Pana Wepsięcia wciągnęła uczniów w edukacyjną podróż po terenach dawnej Puszczy Sandomierskiej. Jako druga zaprezentowała się Pani Halina Ordon z Zespołu Ludowego „Cyganianki”, która opowiedziała nam o kulturze i zwyczajach Lasowiaków. Wyjątkowa przyjemność słuchania, bo tyle piękna, prawdy w tych historiach, ale i ciekawostek – tak opowiadać może tylko prawdziwa pasjonatka. Ukoronowaniem wykładu był występ Zespołu Śpiewaczego „Rutka” z Cyganów, który urokiem osobistym skradł serca wszystkich obecnych. Towarzyszyła im Kapela Ludowa „Lasowiacy”, która dała wspaniały instrumentalny koncert.
Na zakończenie konferencji odbyły się dwa wydarzenia, które przygotowała Biblioteka Pedagogiczna. Były one owocem burzy mózgów: jak i co zrobić, by kulturą lasowiacką zainteresować dzieci? Dla nich ten świat może się wydawać nieco przestarzały, mało atrakcyjny. Dlatego postanowiłyśmy przedstawić go w optyce bliskiej współczesnym uczniom. Pani Ewa Miękina, nauczyciel-bibliotekarz przygotowała monolog, który wygłosiła do dzieci sama Maria Kozłowa, bohaterka konferencji, ożywiona przy użyciu narzędzi sztucznej inteligencji. Usłyszeć głos Marii Kozłowej to była wyjątkowa gratka, a dodatkową było dopowiedzenie wizualne – wspaniałe, unikatowe zdjęcia z życia tej niezwykłej twórczyni ludowej, propagatorki folkloru lasowiackiego. Szczególnie mocno wybrzmiało przesłanie, jakie skierowała do nas z ekranu Maria Kozłowa „…pamiętać trzeba, skąd jesteśmy, gdzie są nasze korzenie…”. Warto dodać, że tej przejmujący monolog napisała Pani Dorota Kozioł, prywatnie córka machowskiej poetki.
Drugim wydarzeniem był monodram pt. „Jak to Marysi znachorka różę odmówiła, czyli gusła lasowiackie”, które opracowała i wyreżyserowała Pani Monika Bieniek, nauczyciel-bibliotekarz, a prywatnie pasjonatka teatru. Zamysł był taki, by opowiedzieć o świecie lasowiackim z perspektywy kobiety i jej emocji – bo emocje są ponadczasowe. Stąd cała ich gama: od podekscytowania, niepewności i lęku, których bohaterka doświadczała, czekając na znachorkę, poprzez strach, ból, ale i nadzieję, które czuła podczas zabiegu, aż po radość i wdzięczność, gdy okazało się, że znachorka wyleczyła ją z róży. „Pamiętam” to słowo-klucz: to relacja kobiety, która opowiada, czego doświadczyła, będąc młodą dziewczyną. Bohaterka wspomina obrzęd, kiedy znachorka wyleczyła jej różę, czyli brzydkie, czerwone plamy, które zeszpeciły jej twarz (dbanie o urodę okazuje się być również ponadczasowe:). Gra aktorska wzbogacona została kostiumem – w tym miejscu gorące podziękowania dla Pani Justyny Wesołowskiej, projektantki mody i jednej z najważniejszych ambasadorek kultury lasowiackiej, która z całą otwartością zgodziła się wesprzeć projekt, wypożyczając strój, została dopowiedziana również światłem – w tym miejscu podziękowania dla Pana Mateusza Mitki oraz efektami specjalnymi, które nagrane zostały w niezwykle przyjaznym Studio Pro-Media. Monodram okazał się na tyle nietypowy, że zaskoczył zebranych i wzbudził zachwyt widzów.
Konferencja już za nami, ale w sercach satysfakcja, że cel został osiągnięty: przybliżony został uczniom ten dawny, ale jakże fascynujący lasowiacki świat, jego język, obyczaje. Być może dzięki tej optyce dzieci odkryją wspaniałą mądrość i piękno kultury lasowiackiej, potraktują ją jako źródło inspiracji.
To wszystko dla ducha, a o sprawy ciała zadbało Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie. Oddział w Tarnobrzegu, który przygotował poczęstunek dla uczestników konferencji. Ogromne podziękowania!
Wspaniale jest działać razem!
Konferencja wpisuje się w wieloletni projekt „Lasowiacy inspirują”, jest to cykl wydarzeń promujących kulturę lasowiacką, finansowany z budżetu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Dzięki Panu Władysławowi Ortylowi, Marszałkowi Województwa Podkarpackiego oraz dzięki staraniom Pani Ewy Draus, Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, która tworzyła ten program, była inicjatorką programu „Lasowiacy inspirują”, tak bogata kultura lasowiacka będzie rozpoznawalna na Podkarpaciu, w Polsce i w Europie. Celem programu jest stworzenie sieci instytucji promujących kulturę lasowiacką, wśród których ważną rolę odegrają szkoły. Program jest adresowany do dyrektorów, nauczycieli, ale przede wszystkim uczniów, dlatego cieszymy się, że tak wielu młodych ludzi było dzisiaj z nami. Program jest innowacyjny w skali całego kraju, ma olbrzymie znaczenie dla kształtowania tożsamości mieszkańców Podkarpacia, realizowany przez Wojewódzką Bibliotekę Pedagogiczną w Rzeszowie, Bibliotekę Pedagogiczną w Tarnobrzegu, PCEN w Rzeszowie i Tarnobrzegu.
Patronat honorowy objęli:
Marszałek Województwa Podkarpackiego
Prezydent Miasta Tarnobrzega
Patronat medialny sprawują:
TVL Telewizja Lokalna, Radio Leliwa, Tygodnik Nadwiślański, Polskie Radio Rzeszów
Organizatorzy obchodów Roku Marii Kozłowej:
Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu, Podkarpacki Zespół Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie, Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Michała Marczaka w Tarnobrzegu, Tarnobrzeski Dom Kultury, Muzeum Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu, Regionalne Centrum Promocji Obszaru Natura 2000 Tarnobrzeska Dolina Wisły, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie, Fundacja Serce Lasowiackie im. Barbary i Franciszka Mortków, Akcja Katolicka, Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II w Tarnobrzegu, Stowarzyszenie "Lasowiacka Nuta"
