Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu po raz pierwszy w swojej historii zorganizowała Żywą Bibliotekę – wydarzenie o głębokim wymiarze edukacyjnym i społecznym, które otworzyło przestrzeń do autentycznego dialogu i wzmacniania empatii.
Idea, która buduje mosty
Żywa Biblioteka (Human Library) to międzynarodowa inicjatywa zapoczątkowana w 2000 roku w Danii. Jej celem jest przeciwdziałanie stereotypom i uprzedzeniom poprzez osobiste spotkania z ludźmi, którzy w swoim życiu doświadczyli marginalizacji, stygmatyzacji czy niezrozumienia. W Polsce projekt koordynowany jest przez Stowarzyszenie Diversja z Wrocławia – oficjalnego przedstawiciela Human Library Organization.
Czytelnicy biorący udział w wydarzeniu mają możliwość rozmowy z „Żywymi Książkami” – osobami gotowymi dzielić się swoimi historiami. To szczere, nierzadko poruszające spotkania, które pomagają zrozumieć drugiego człowieka i jego perspektywę. Każda rozmowa trwa 30 minut i odbywa się w kameralnej, komfortowej przestrzeni, sprzyjającej otwartości i wzajemnemu szacunkowi.
15 maja 2025 roku Żywa Biblioteka po raz pierwszy zagościła w Bibliotece Pedagogicznej w Tarnobrzegu. Udział biblioteki w tym ogólnopolskim projekcie został poprzedzony specjalistycznym szkoleniem pracowników, zorganizowanym przez zespół Żywej Biblioteki Polska. Dzięki temu wydarzenie zostało przygotowane zgodnie ze standardami Human Library Organization – z poszanowaniem idei równości, dialogu i bezpieczeństwa.
Spotkania, które zostają w pamięci
W tarnobrzeskiej edycji Żywej Biblioteki wzięło udział 5 Żywych Książek:
Amazonka – Kobieta z żelaza – opowiadająca o życiu z nieoperacyjnym nowotworem i sile w pokonywaniu własnych lęków;
Osoba z depresją – dzieląca się historią załamania psychicznego i drogi do odbudowania siebie;
Homer – Kto zatrudni Ślepego? – osoba niewidoma, obalająca stereotypy o braku samodzielności i mówiąca o barierach, które spotyka na co dzień;
Joginka i Wegetarianka – o uzdrawiającej mocy jogi, zmianie stylu życia i pokorze wobec ciała;
Osoba z ADHD – o życiu z neuroatypowością, codziennym chaosie i sposobach radzenia sobie z wyzwaniami.
Każda z „Książek” została wypożyczona dwukrotnie. Mimo skromnej frekwencji, wydarzenie miało ogromny ładunek emocjonalny i edukacyjny, co potwierdziły opinie uczestników:
„Rozmowa z Żywą Książką poszerzyła moje rozumienie złożoności zachowania ludzi ze spektrum ADHD. Bardzo dziękuję!”
„Wspaniała inicjatywa! Doskonała okazja do poznania fantastycznych osób i ich doświadczeń na żywo! Wręcz domagam się dalszego ciągu!”
„Powrót do wspomnień z czasów, gdy zmagałam się z depresją, był ciekawym doświadczeniem. Uświadomiłam sobie, jak jestem silna, ile przeszłam w życiu.”
Organizacja i atmosfera
Biblioteka stworzyła dla wydarzenia wyjątkową przestrzeń – kameralne stanowiska do rozmów, bufet z ciepłymi napojami i słodkościami, a klimat bezpieczeństwa i uważności dopełniała cicha muzyka płynąca z głośników. Ponadto dla uczestników przygotowano broszury informacyjne i katalog z opisami Żywych Książek. System oznaczeń na tablicy (katalog – wypożyczenie) ułatwiał orientację w dostępnych rozmówcach. Nad przebiegiem i czasem spotkań czuwał bibliotekarz.
Żywa Biblioteka jako program cykliczny
Wydarzenie spotkało się z uznaniem, zarówno ze strony uczestników, jak i samych Żywych Książek. Szczerość, zaufanie i emocjonalne zaangażowanie rozmówców potwierdziły, że tego typu działania są potrzebne lokalnym społecznościom.
Kolejne edycje planujemy realizować we współpracy z innymi podmiotami (NGO, szkoły, instytucje pomocowe), by zwiększyć zasięg i liczbę uczestników.
Planujemy również wzbogacenie katalogu o kolejne „Książki”, reprezentujące różne środowiska i doświadczenia życiowe, m.in. osoby z niepełnosprawnościami, migrantów, osoby LGBT+, seniorów, uchodźców, byłych więźniów czy opiekunów osób chorych.
Chcielibyśmy, aby Żywa Biblioteka na stałe wpisała się w kalendarz wydarzeń naszej placówki jako coroczna akcja, organizowana przy okazji Tygodnia Bibliotek, a być może także w dodatkowych edycjach tematycznych. Promocyjny materiał zrealizowany przez redakcję TVL Tarnobrzeg, który wyemitowany został na antenie telewizji, spotkał się z bardzo pozytywnym odbiorem wśród widzów.
„Jedna rozmowa może zmienić wiele” – to nie slogan, to doświadczenie. Żywa Biblioteka w Tarnobrzegu pokazała, jak ogromny potencjał drzemie w słuchaniu i byciu wysłuchanym. Przyszłość tej inicjatywy zapowiada się równie inspirująco, jak jej wyjątkowy początek.
