Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu
Biblioteki pedagogiczne w Polsce mają już ponad osiemdziesięcioletnią historię. Genezy ich można doszukiwać się w szkolnych księgozbiorach, które przez lata stanowiły główną pomoc w pracy dydaktycznej nauczycieli, a w dalszej kolejności – także uczniów. Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu powstała z inspiracji władz lokalnych. Jej zalążkiem był niewielki księgozbiór zgromadzony przy Inspektoracie Oświaty.
Pierwsze zbiory liczące około 3.000 woluminów mieściły się w trzech szafach w pokoju pracownika Inspektoratu Oświaty przy ulicy Sandomierskiej 2, następnie zostały przeniesione do budynku Szkoły Podstawowej nr 1 – wówczas mieszczącej się przy ul. Browarnianej 10 w Tarnobrzegu.Na podstawie pieczątek na najstarszych książkach można przypuszczać, że biblioteka istniała już w 1947 roku.
Księgozbiór, którego większość stanowiły lektury i opracowania przedmiotów, szczególnie humanistycznych, służył nauczycielom zatrudnionym w szkołach tarnobrzeskich. W bibliotece znajdowały się także książki służące szkoleniu ideologicznemu nauczycieli.
W 1952 roku unormowano prawnie funkcjonowanie bibliotek pedagogicznych w ówczesnym województwie rzeszowskim. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie powołała 12 bibliotek powiatowych, m.in. w Tarnobrzegu. 1 kwietnia 1952 roku stanowisko kierownika biblioteki objęła Zofia Zbyradowska, nauczycielka szkoły podstawowej w Miechocinie i datę tę należy uznać za datę utworzenia Pedagogicznej Biblioteki Powiatowej w Tarnobrzegu.
Od 1956 roku tarnobrzeską biblioteką pedagogiczną kierowała Janina Niemiec. Księgozbiór biblioteczny na koniec 1963 roku liczył 8.696 woluminów. Ponad 35% zbiorów stanowiła literatura pedagogiczna. Biblioteka prenumerowała też 42 tytuły czasopism pedagogicznych.
W 1962 roku placówka została przeniesiona do nowych pomieszczeń, jednak w starym i zniszczonym budynku przy ulicy Kościuszki 12. W listopadzie 1972 roku zbiory przeniesiono na drugą stronę budynku do pomieszczenia po Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej, gdzie znajdowała się wypożyczalnia dla dorosłych, jednak warunki lokalowe niewiele się poprawiły. W wyniku reformy administracji Państwa w 1975 roku powstało województwo tarnobrzeskie a 1 marca 1977 roku formalnie powołano Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką w Tarnobrzegu; obowiązki dyrektora objęła mgr Bogusława Bilińska-Paja. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Tarnobrzegu posiadała 6 filii: w Janowie Lubelskim, Nisku, Opatowie, Sandomierzu, Stalowej Woli oraz Staszowie. Działalność Biblioteki uległa rozszerzeniu – oprócz gromadzenia, opracowania i udostępniania zbiorów, prowadziła szeroką działalność informacyjno-bibliograficzną, nadzorowała pracę filii i opiekowała się siecią bibliotek szkolnych. Realizację zadań umożliwiła zwiększona obsada pracowników – do 7 etatów w 1978 roku.
1 września 1981 roku Biblioteka rozpoczęła pracę we własnej, nowej siedzibie, przy ul. Wyspiańskiego 2A.
W roku 1983 powołano siódmą filię, Bibliotekę Składową we Wszechświętem, której celem było gromadzenie dubletów pochodzących z biblioteki macierzystej, filii oraz bibliotek szkolnych i przekazywanie ich do innych bibliotek oświatowych województwa.
We wrześniu 1991 roku, po przejściu na emeryturę mgr Bogusławy Bilińskiej-Pai, nowym dyrektorem placówki została mgr Maria Dziamba, która pełniła tę funkcję do 2013 roku.
Decyzją kuratora oświaty w Tarnobrzegu z 24 lutego 1994 roku Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka zmieniła nazwę na „Biblioteka Pedagogiczna”, 8 marca 1994 roku został nadany nowy statut i zatwierdzony przez kuratorium oświaty; mimo zmiany nazwy, biblioteka posiadała nadal status biblioteki wojewódzkiej.
W latach dziewięćdziesiątych biblioteka przygotowywała się do komputeryzacji. Pierwszy komputer tarnobrzeska biblioteka pozyskała w 1994 roku ze środków Państwowego Funduszu ds. Rehabilitacji i Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych, który wykorzystano do inwentaryzacji księgozbioru po bibliotece składowej. W roku 1997 biblioteka zakupiła oprogramowanie MAK i rozpoczęto elektroniczne opracowywanie zbiorów.
Ważnym wydarzeniem w życiu biblioteki było utworzenie w jej strukturze w 1997 roku pierwszego w Polsce Centrum Powszechnej Wideoteki Edukacyjnej. Biblioteka prowadziła dystrybucję PWE; przywożono je z Ministerstwa Edukacji Narodowej i przekazywano nieodpłatnie bibliotekom szkolnym, pedagogicznym i bibliotekom uczelni wyższych w dwunastu województwach południowo – wschodniej Polski. W latach 1997 – 2001 rozdano ich ponad 6000. Rok szkolny 1998/99 był okresem przełomowym w działalności biblioteki; w wyniku reorganizacji administracyjnej kraju, od stycznia 1999 roku Tarnobrzeg utracił status miasta wojewódzkiego i został włączony do województwa podkarpackiego.
Organem prowadzącym dla biblioteki od roku 1999 stał się samorząd województwa podkarpackiego, a nadzór pedagogiczny zaczął sprawować podkarpacki kurator oświaty. Reformy administracyjne i zmiany w systemie oświaty nie spowodowały zmian w strukturze organizacyjnej i zasięgu działania biblioteki pedagogicznej w Tarnobrzegu. Jako jedna z czterech bibliotek wojewódzkich, wraz z dwoma filiami – w Nisku i Stalowej Woli, wchodzi w skład sieci podkarpackich bibliotek pedagogicznych.
Struktura organizacyjna biblioteki przedstawia się następująco:
Wydział Gromadzenia i Opracowania
Wydział Informacyjno-Bibliograficzny i Czytelni
Wydział Wypożyczalni
Filia w Nisku
Filia w Stalowej Woli.
Biblioteka tarnobrzeska podlega ciągłym przemianom, dyrektor i pracownicy uczestniczą w konferencjach o zasięgu regionalnym i krajowym oraz angażują się w prace na rzecz rozwoju i poprawy jakości usług bibliotek pedagogicznych.
Biblioteka prowadzi zakrojoną na szeroką skalę działalność oświatowąi popularyzatorską. W ramach tej działalności organizowane są wystawy towarzyszące konferencjom i seminariom, opracowywane są zestawienia bibliograficzne, wykazy literatury na kursy i studia podyplomowe, a na stronie internetowej biblioteki zamieszczane są wykazy najnowszych publikacji.
Biblioteka prowadzi także działalność instrukcyjno –metodyczną i dydaktyczną. Rozwinęła szeroką współpracę z bibliotekarzami szkolnymi organizując dla nich konferencje, warsztaty metodyczne i konsultacje. Pracownicy biblioteki pedagogicznej prowadzą zajęcia dydaktyczne na kursach kwalifikacyjnych i doskonalących w zakresie bibliotekoznawstwa.
Ważnym wydarzeniem dla biblioteki była ogólnopolska konferencja pt. „Współpraca bibliotek na rzecz przyjaznego społeczeństwa informacyjnego” (której Biblioteka była współorganizatorem). Konferencja odbyła się na Zamku w Baranowie Sandomierskim w dniach 21-22 maja 2001 roku, a uczestniczyli w niej przedstawiciele
Ministerstwa Edukacji Narodowej, dyrektorzy pedagogicznych bibliotek wojewódzkich, kierownicy filii podkarpackich bibliotek pedagogicznych, reprezentanci bibliotek szkolnych z całego kraju oraz przedstawiciele samorządów wojewódzkich i powiatowych Podkarpacia.
W ramach działalności dydaktycznej w bibliotece prowadzone są liczne lekcje biblioteczne dla uczniów wszystkich typów szkół, głównie dla uczniów klas maturalnych, przygotowujących się do egzaminu z języka polskiego. Podczas lekcji uczniowie poznają sposoby wyszukiwania i wykorzystania informacji oraz sporządzania bibliografii i przypisów.
W 2004r. rozpoczęto w bibliotece prace w systemie komputerowym PROLIB. Najbardziej widocznym efektem komputeryzacji biblioteki dla użytkowników było uruchomienie od września 2005 roku modułu komputerowego wypożyczania – czytelnicy mają dostęp do informacji o zbiorach, zdalnie zamawiają książki bez konieczności przychodzenia do biblioteki, a zasady udostępniania są jasne i czytelne.
Na koniec 2009 r. biblioteka posiadała w swoich bazach około 99% pełnych opisów wydawnictw zwartych, księgozbiór liczył 78 tys. książek, zarejestrowanych było 3153 czytelników którzy wypożyczyli 54 692 książki.
17 października 2007 roku w Tarnobrzeskim Domu Kultury odbyły się uroczystości jubileuszowe związane z 55-leciem powstania biblioteki. W przedsięwzięciu tym wzięli udział pracownicy biblioteki oraz przedstawiciele władz wojewódzkich, samorządów lokalnych, związków zawodowych, dyrektorzy wojewódzkich bibliotek pedagogicznych, szkół, placówek oświatowych i kulturalnych, prasa, radio, telewizja lokalna oraz sponsorzy i przyjaciele placówki. Z okazji jubileuszu opracowana została monografia pt.: 55 lat Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu 1952 –2007.
W 2008r. po raz pierwszy biblioteka włączyła się do obchodów Tygodnia Bibliotek organizując Dzień Otwarty biblioteki. W tym dniu organizowane są spotkania z ciekawym ludźmi, konkursy oraz zwiedzanie biblioteki.
Ważnym osiągnięciem była rozbudowa biblioteki w ramach "Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013".
W I kwartale 2011 roku zakończono przebudowę i rozbudowę budynku BP w Tarnobrzegu ze środków Unii Europejskiej. Realizacja projektu wpłynęła na poprawę warunków technicznych funkcjonowania placówki i podniesienia jakości regionalnego systemu edukacji. Dobudowano nowe skrzydło, w którym mieści się nowa czytelnia, oddzielne pomieszczenie pracowni ICIM oraz sala wystawowo-konferencyjna. Natomiast w przebudowanej części zorganizowano funkcjonalną i przestronną wypożyczalnię dostosowaną dla osób niepełnosprawnych, a także zwiększono powierzchnię magazynową na zbiory biblioteczne.
Biblioteka tarnobrzeska od początku swojego istnienia podporządkowała wszystkie swoje działania potrzebom użytkownika i tej zasadzie pozostała wierna do dziś. Z czasem rozszerzeniu uległ zakres zbiorów i oferowanych usług. Tradycyjny warsztat bibliograficzny został wzbogacony o najnowsze elektroniczne narzędzia informacji.
Uniwersalny charakter zbiorów, krótki czas oczekiwania na książkę, dostęp do światowych zasobów informacji, kompetentna i życzliwa obsługa sprawiły, że z usług biblioteki chętnie korzystają nauczyciele, studenci, uczniowie i inne osoby zainteresowane edukacją.
Bibliografia załącznikowa:
- Analiza ankiet dotycząca sytuacji bibliotek szkolnych woj. tarnobrzeskiego // Silva Rerum.- 1993, nr 3, s.2-3
- Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu / Maria Dziamba // Rocznik Tarnobrzeski.- 1996, t.1, s.178-179
- Biblioteka na miarę XXI wieku / (mami) // Super Nowości.- 2000, nr 272
- Biblioteka z postępem / (PCH) // Echo Dnia.- 2000, nr 270
- Biblioteki pedagogiczne w województwie w roku szkolnym 2005/06 [on-line]. Dostępny w World Wilde Web : <www.ko.rzeszow.pl/zalaczniki/3001200703.doc>
- Biblioteki przyszłości /(mami) // Super Nowości.- 2000, nr 282
- Biblioteki w Internecie / (ska) // Nowiny.- 2001 nr 98
- Coraz bliżej uczelni / (asz) // Echo Dnia.- 1999, nr 162
- „Coś Ty Polakom zrobił, Kardynale?.. /Jakub Kowalski // Niedziela.- 2005, nr 51
- Dar życzliwości / (s) // Tygodnik Nadwiślański.- 2001, nr 16, s.11
- Dyskusja o stanie / GRAB // Sztafeta.- 2003, nr 41
- Działalność informacyjno-bibliograficzna Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Tarnobrzegu // Silva Rerum.- 1993, nr 2, s.2
- Edukacyjny prezent / (PCH) // Echo Dnia.- 2001, nr 91
- Eko – seminarium / jor // Sztafeta.- 2002, nr 40
- Filie Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu przedstawiają się // Silva Rerum.- 1995, nr 2, s.6-7 ; nr 6, s.7
- Granty dla najlepszych projektów edukacyjnych / (mr) // Tygodnik Nadwiślański.- 1999, nr 44, s.10
- Historia nie tylko dla historyków / (mami) // Super Nowości.- 2002, nr 50
- Historia prawdziwa / Jor // Sztafeta.- 2003, nr10
- Indeksy za rok : w nowe tysiąclecie Tarnobrzeg wkroczy z wyższą uczelnią / (mami) // Super Nowości 1999, nr 153
- Inną metodą / (kr) // Tygodnik Nadwiślański.- 2006 nr 23, s.12
- Internet w bibliotece / (mami) // Super Nowości.- 2000, nr 9
- Kolejna czytelnia internetowa // Tygodnik Nadwiślański.- 2000, nr 3, s.2
- Komputer w każdej czytelni : bibliotekarz przewodnikiem po multimedialnej rzeczywistości / (mam) // Super Nowości.- 2001, nr 99
- 55 lat Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu : 1952-2007 / [opracowanie materiałów pod red. Marii Dziamby]. - Tarnobrzeg : Wydawnictwo Samorządowe, 2007.